BŁAŻEWICZ, Marcin - "Night Full of Sins" - Sonata na skrzypce i akordeon (PDF)

Sonata jest utrzymana w formie klasycznej, do której autor miał skłonność, zawsze jednak stwarzając oryginalny i efektowny model tradycyjnego gatunku. Wszystkie trzy części, każda na swój sposób, nawiązują do formy repryzowej i do techniki wariacyjnej, chętnie stosowanej przez kompozytora z bezpretensjonalnym mistrzostwem. W części pierwszej, Allegro appassionato, z niewielkim w środku epizodem kontrastującym, partie obu instrumentów się równoważą, żywy wyraz łączy się z fantazją i polotem, przy czym mimo lekkiego nastroju, narastanie i poryw emocji zapowiadają poważny, niemal natchniony charakter części drugiej, Grave semplice. W tym z kolei ogniwie, skupionym i pełnym namiętności, liryzm i napięcie osiągają zenit, czyniąc z tej części wyrazowe centrum całej kompozycji. Szybka część trzecia, Allegro, to stylizacja w rytmie bolera, zręcznie łącząca radosny, nieco żartobliwy charakter z wysmakowanymi modulacjami i charakterystycznym kolorytem. Najbardziej może warte podziwu jest w dziele współgranie obu instrumentów; idealnie ze sobą współpracujących i zachowujących niezależność i znakomitą prezentację swych możliwości. Partia akordeonu została tak rozplanowana, by przy bardzo efektownej tkance jednocześnie zawsze stanowić wsparcie dla skrzypiec i zarazem czuwać nad zwartością formy. Jest rozbudowana, żywa, rytmiczna, popisowa, miejscami motoryczna, chwilami ostinatowa, ale zarazem wciąż się przyczynia do eksponowania niezwykłej (szczególnie w części drugiej) partii skrzypiec, rysowanej z ogromną śpiewnością, w melodycznym natchnieniu i mistycznym wręcz liryzmie. Frazy skrzypiec są rozsnute na całą skalę instrumentu, efektownie zmieniają rejestry i prowadzą wyrafinowaną linię o płynnych skokach w zadziwiająco rozpiętym diapazonie, szeroka melodyka przywołuje czasem na myśl brahmsowską głębię (temat części pierwszej). Charakterystyczny rys pojawia się w połowie każdego z ogniw, kiedy zmienia się układ dźwiękowy akordeonu, który chciałby się wyrwać na prowadzenie, lecz skrzypce pozwalają mu na to tylko na chwilę i znów lekko i z wdziękiem przejmują główną myśl. Soczyste dwudźwięki skrzypiec, motywiczne dialogi instrumentów, nowoczesna polifonia, nuta tragiczna, dramatyczny spokój, porywy nie naruszające intymności, beztroska łączona z dramatem, emocjonalne naprężenie czające się między wierszami i niezwykle dużo pogody w ogniwach skrajnych – to cechy Sonaty stanowiące o jej nieprzemijającej wartości i uroku.

Krzysztof Lipka